Με αφορμή μια πρόσφατη συνάντηση με μια ασθενή στο ιατρείο θα συζητήσουμε για μια όχι τόσο ευχάριστη κλινική κατάσταση που ονομάζεται λεμφοίδημα. Το λεμφοίδημα αποτελεί ουσιαστικά κατακράτηση λεμφικού υγρού σε συγκεκριμένες περιοχές των άκρων και κυρίως αυτές που επιβαρύνονται περισσότερο από τις κινήσεις του σώματος, καθώς δεν επαρκούν τα λεμφαγγεία να το παροχετεύσουν στη συστηματική κυκλοφορία. Μπορεί να είναι αρχικά πρωτογενές, αυτό δηλαδή σημαίνει να οφείλεται σε μια εκ γενετής διαταραχή της αρχιτεκτονικής των λεμφαγγείων. Πιο συχνά όμως είναι επίκτητο και αυτό θα αποτελέσει το θέμα μας σε αυτό το άρθρο. Επίκτητο σημαίνει πως δεν προϋπήρχε, αλλά είναι αποτέλεσμα κάποιας παρέμβασης. Εμείς θα αναφερθούμε στο επίκτητο λεμφοίδημα από χειρουργική επέμβαση ή ακτινοβολία σε ασθενείς που αντιμετωπίσθηκαν για εξεργασία μαστού.
Συχνά εμείς οι Ογκολόγοι το υποτιμούμε και δεν προετοιμάζουμε κατάλληλα τις γυναίκες για αυτήν την αναμενόμενη συνέπεια των θεραπευτικών μας παρεμβάσεων. Είναι μεν σημαντικός ο στόχος της θεραπείας του καρκίνου του μαστού, αλλά ας μην ξεχνάμε τη σημασία της ποιότητας ζωής που επιθυμεί κάθε άτομο μετά από όλη αυτήν την πορεία αντιμετώπισης της νόσου. Συχνά μια γυναίκα μπορεί να παραπονεθεί πως το χέρι της ΄πρήζεται΄ ακόμα και όταν κάνει απλές κινήσεις, αυτό δεν είναι μόνο εμπόδιο στην πραγματοποίηση των καθημερινών εργασιών της, αλλά αποτελεί και μια αισθητική αιτία άγχους και δυσφορίας κάτι που είναι σαφώς αποδεκτό.
Αυτό όμως που όλους μας ικανοποιεί είναι η αλματώδης βελτίωση των θεραπευτικών χειρισμών, που πλέον καθιστά το λεμφοίδημα μια αναστρέψιμη κατάσταση. Η πρόοδος στον τομέα της φυσικοθεραπείας και η εξειδίκευση των ατόμων που ασχολούνται επαγγελματικά σε συνεργασία με τον κλινικό Ογκολόγο, τον ειδικό χειρουργό μαστού και τον ακτινοθεραπευτή δημιουργούν μια ομάδα με κέντρο τον ασθενή και στόχο το λεμφοίδημα. Κινησιοθεραπεία, ελαστικά γάντια, ειδικές μαλάξεις μαζί με κατάλληλες τροποποιήσεις στις καθημερινές κινήσεις της εκάστοτε γυναίκας βελτιώνουν σημαντικά την εικόνα.
Πλέον απαιτείται καλή συνεργασία και με αγγειοχειρουργό. Τεχνικές όπως το λεμφικό Bypass και η λιπολεμφο-αναρρόφηση μπορούν όχι μόνο να παρέμβουν στη θεραπεία του λεμφοιδήματος, αλλά και στην επαναφορά του δέρματος στην προ-λεμφοιδήματος εικόνα. Ασφαλείς και ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές που μπορούν να προσδώσουν σημαντικό όφελος και αισθητικά, αλλά και λειτουργικά.
Πλέον η γνώση και η εμπειρία που έχουμε αποκτήσει μας καθιστά αποτελεσματικούς στην έγκαιρη πρόληψη του λεμφοιδήματος και στην αντιμετώπισή του έτσι ώστε να μην δημιουργούνται στο άτομο κινητικές δυσκολίες και περιορισμοί. Από τη μεριά του ασθενή, ασκήσεις κατ’ οίκον, αποφυγή βαρών, διατροφή για περιορισμό τυχόν παχυσαρκίας και διαβήτη, αλλά και άλλων αγγειακών διαταραχών και σαφώς να ακολουθεί τις οδηγίες του εκάστοτε ιατρού του θα συνεισφέρουν τα μέγιστα στην αντιμετώπιση και αυτής της νοσηρής επιπλοκής.